یکی از مشکلات جدی اقتصادی کشور به موضوع نوسانات نرخ ارزی باز می‌شود، عارضه‌ای که در طول سالیان گذشته بازار را از شوک‌های سنگین بی‌نصیب نگذاشته است. در ماه‌ها و هفته‌های گذشته، فراز و نشیب‌های نرخ ارز به‌صورت پر رنگ‌تری عیان شده که به تبع نمی‌توان تاثیرات نامطلوب آن را بر اقتصاد کشور انکار کرد. درهمین راستا اقتصاد ایران مدتی شاهد افزایش عجیب قیمت دلار و سکه بود؛ به صورتی که هفته گذشته دلار به مرز 6 هزار تومان رسید و سکه نیز افزایش قیمت چشمگیری را در معاملات پشت سر گذاشت. این نوسان قیمت موجب شد ارزش ریال، لحظه به لحظه در حال کاهش یابد و مردم ثانیه به ثانیه فقیر‌تر شوند. این افزایش‌ها صرفا نوساناتی ناشی از هیجانات بود و پس از چند روز سرکشی نهایتا با تصمیم بانک مرکزی متوقف شد.

احمد مجتهد، رئیس پیشین پژوهشکده پولی و بانکی در گفتگو با اگزیم نیوز درخصوص اینکه افزایش نرخ ارز نمی تواند نشانه تضعیف اقتصاد باشد، اظهار داشت: لزوما نمی توان گفت افزایش قیمت ارز نشانه ای از تضعیف وضعیت اقتصادی یک کشور است؛ چرا که نرخ ارز از جمله پارامترهای نادر اقتصادی است که هم از سیاست‌های داخلی و هم از سیاست‌های خارجی تاثیر می‌پذیرد بنابراین حتی می تواند ناشی از یک سیاست عالمانه یا عامدانه در جهت افزایش صادرات و کاهش واردات باشد.

وی ادامه داد: اخیرا ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارز‌ها همچون یورو با کاهش روبه رو بوده که شاید این میزان به 20 درصد نیز برسد. دلار مدت‌ها به دلیل نرخ بهره پایین اوراق قرضه دولتی ایالات متحده تحت فشار بود و کاهش ارزش دلار آمریکا در این مدت بسیار چشمگیر بوده است.

رئیس پیشین پژوهشکده پولی و بانکی افزود: اگر کشوری نرخ ارز را ثابت نگه دارد اما تورم کشورش بالاتر از تورم طرف مبادله باشد پس از مدتی با کاهش صادرات مواجه خواهد شد. در واقع نتیجه این عمل کاهش صادرات و افزایش واردات و در آخر تعطیلی بنگاه‌های داخلی است.

به گفته وی از آنجایی که کشور ما یک کشور وابسته به واردات است، کاهش قیمت ریال، تولیدکننده را به‌شدت متضرر می‌کند و درنهایت موجب تعطیلی صنعت و افزایش بیکاری می‌شود.

مجتهد با اشاره به اینکه نوسانات ارز به عوامل مختلف داخلی و خارجی و همچنین به شرایط حاکم در کشورها بستگی دارد، گفت: در این میان برخی کشورها وابستگی شدیدی به واردات و برخی دیگر به صادرات دارند. بدین ترتیب با توجه به اینکه کشور ما شدیدا به واردات وابسته نیست ولی تغییرات نرخ ارز چون باعث افزایش هزینه های تولیدی از طریق افزایش قیمت مواد اولیه و واسطه ای در تولیدات می شود موجبات زیان دهی شرکت ها را فراهم می کند.

وی تصریح کرد: به طور کلی ایران به غیر از نفت نه یک کشور صادرکننده عمده و نه یک کشور واردکننده عمده محسوب می شود. اگر به آمار صادرات و واردات توجه کنید اقلام وارداتی ما حول دو محور موادغذایی دام و روغن نباتی و واردات مواداولیه صنعتی و ماشین آلات موردنیاز صنعت می چرخد.

رئیس پیشین پژوهشکده پولی و بانکی با اشاره به اینکه افزایش نرخ ارز دلایل متفاوتی داشت، گفت: نوسانات اخیر نرخ ارز دلایل متعددی داشته که از مهم‌ترین دلایل می‌توان به تحولات نظام سیاسی بین‌المللی اشاره کرد. شکی نیست که نرخ ارز در بازار ایران متاثر از عوامل روانی است. هرگونه فرضی مبنی بر اینکه ارزش ریال در آینده کاهش خواهد یافت موجب دامن زدن به تقاضا می‌شود. افزایش تنش‌های سیاسی و تهدیدات ترامپ مبنی بر خروج از برجام و ایجاد تحریم های مجدد از جمله فشار‌های روانی‌ای است که به بازار ارز وارد می‌شود.

به گفته وی عامل دیگری که موجب نوسانات اخیر نرخ ارز شد عدم توانایی بانک مرکزی در بازگرداندن منابع ارزی خارج از کشور به سیستم بانکی داخل کشور است. از آنجاییکه ارتباطات بانکی ایران با سایر کشورها تحت شعاع آمریکا قرار گرفته، بانک مرکزی برای انتقال منابعی که در خارج از کشور دارد با مشکل مواجه شده که این امر را نیز می توان بر نوسانات اخیر دخیل دانست.

مجتهد درخصوص سیاست های بانک مرکزی جهت ایجاد آرامش در بازار ارز گفت: شاید مهمترین مساله این است که بانک مرکزی باید انتظارات مردم نسبت به آینده را تغییر دهد. به بیان دیگر اگر روابط بین المللی نشان دهنده آرامش و ثبات در کشور باشد و یا برنامه های اصولی و کاربردی جهت جلوگیری از افزایش قیمت کالاها اتخاذ شود و دولت بودجه متعادلی را پیش بینی و تخصیص دهد و از سوی دیگر در راستای بهبود و گسترش روابط بین الملل بکوشیم قطعا در چنین شرایطی ثبات و آرامش هر چه بیشتری در صحنه اقتصادی کشور جاری می‌شود که این موضوع، به‌صورتی بالقوه فرصت و زمینه‌ای مناسب برای افزایش رغبت سرمایه گذاران خارجی برای حضور و نقش آفرینی در حوزه سرمایه گذاری ایران به شمار می‌رود.

وی اضافه کرد: ممکن است شرایط برای کشور ما در ماه های آینده به مراتب سخت تر شود. چرا که از هیچ طریقی نمی توان عوامل داخلی و بین المللی را پیش بینی کرد، از جمله مواردی که باید به آن اشاره داشت تهدیدهای ترامپ و همچنین اتمام قرارداد ایران با اف ای تی اف در خرداد ماه است و اگر شرایط این سازمان را رعایت نکرده باشیم با مشکلات عدیده ای همچون ارتباطات بین المللی بانکی روبه رو خواهیم شد. این مسایل غیرقابل پیش بینی است.آینده تغییر بد